عوارض خطرناک نوشابه های انرژی زا
خواندنی ها | 1397-05-22 | ۱۳۰۱ بازدید | نظرات
نوشیدنی های انرژی‌زا یکی از نوشیدنی های محبوب، به ویژه در میان افراد جوان هستند. نوجوانان و جوانان به دلایل مختلف، مانند بیدار ماندن شب پیش از امتحان برای مطالعه دروس یا هنگام رانندگی در جاده، اقدام به مصرف نوشیدنی های انرژی‌زا می کنند، اما این نوشیدنی های محبوب ممکن است چندان برای سلامت قلب خوب نباشند.
تاثیر مصرف نوشیدنی انرژی‌زا بر بدن
پس از گذشت ۱۰ دقیقه از مصرف نوشیدنی انرژی‌زا، ضربان قلب و فشار خون شروع به افزایش می کنند. پس از گذشت ۱۵ تا ۴۵ دقیقه، سطوح کافئین در جریان خون به اوج خود می رسد و احساس هوشیاری و تمرکز بیشتر در فرد شکل می گیرد.
۳۰ تا ۵۰ دقیقه پس از مصرف نوشیدنی انرژی‌زا تمام کافئین به طور کامل جذب می شود. کبد با جذب بیشتر قند در جریان خون واکنش نشان می دهد و موجب می شود لوزالمعده انسولین ترشح کند که به بدن پیغام ذخیره قند اضافی در قالب چربی را می دهد. در این زمان، گیرنده های آدنوزین در مغز مسدود می شوند تا از خواب آلودگی جلوگیری شود. بنابر مطالعه ای که در نشریه JAMA منتشر شد، ترکیب تمام این آثار خطر بیماری قلبی عروقی (تنها پس از مصرف یک نوشیدنی) را افزایش می دهند.
پس از گذشت یک ساعت، افت قند خون در بدن آغاز می شود و در نتیجه سطوح کافئین افت می کند و احساس خستگی و سطوح پایین انرژی در فرد شکل می گیرند. تقریبا در همین زمان است که احساس کم آبی بدن ایجاد می شود، زیرا اثر ادرارآور کافئین بر بدن موجب دفع تمام آب موجود در نوشیدنی می شود.
در عرض پنج تا شش ساعت، نیمی از کافئین مصرفی شما استفاده شده است. پس از ۱۲ ساعت، بیشتر کافئین از جریان خون خارج شده است، اما این به سطح فعالیت و هورمون ها بستگی دارد.
طی ۱۲ تا ۲۴ ساعت پس از مصرف نخستین نوشیدنی انرژی‌زا، هوس مصرف نوشیدنی دوم توسط بدن شکل می گیرد و نشانه های ترک پدیدار می شوند. اگر به مصرف روزانه نوشیدنی انرژی‌زا عادت داشته باشید، کنار گذاشتن این عادت می تواند احساس پریشانی، بیحالی، یبوست و سردرد را در شما ایجاد کند و از این رو، به طور طبیعی دوست دارید یک نوشیدنی انرژی‌زای دیگر مصرف کنید. برای برخی افراد مراحل ترک چنان دشوار هستند که ترجیح می دهند برای پیشگیری از علائم به مصرف نوشیدنی های انرژی‌زا ادامه دهند.
هفت تا ۱۲ روز برای بدن طول می کشد تا به کافئین مقاوم شود و این به معنای آن است که به جای یک قوطی نوشیدنی برای تامین انرژی بدن اکنون به دو قوطی، سه قوطی و یا بیشتر نیاز دارید.
چه چیزی نوشیدنی انرژی‌زا را به محصولی بد تبدیل می کند؟
جدا از محتوای کافئین بالا، نوشیدنی های انرژی‌زا حاوی مقدار زیادی قند و شیرین کننده های مصنوعی نیز هستند. مطالعه ای که در نشریه British Medical Journal منتشر شد، نسبت به این مساله که نوشیدنی های انرژی‌زا می توانند چنان به کبد آسیب وارد کنند که موجب هپاتیت حاد شود، هشدار داد. این شرایط می تواند بیماری کبدی، نارسایی کبدی و نکروز را موجب شود.
به عنوان مثال، مردی ۵۰ ساله که سه هفته پیش از جلسه ارائه مطلب خود روزانه چهار تا پنج قوطی نوشیدنی انرژی‌زا مصرف کرده بود با علائمی شامل بی قراری، بی اشتهایی، درد شکمی، حالت تهوع، استفراغ، زردی عمومی، ایکتر اسکلرال و ادرار تیره راهی بیمارستان شده بود. به گفته پژوهشگران، این آثار بیشتر به واسطه سطوح بالای ویتامین B3 که به نوشیدنی ها افزوده می شود تا به بدن در تبدیل نوشیدنی به انرژی کمک کند، شکل گرفته بود. شربت ذرت با فروکتوز بالا و دیگر شیرین کننده ها افزوده نیز به اندام ها آسیب وارد می کنند.
جایگزین های نوشیدنی انرژی‌زا
جایگزین های بسیاری برای نوشیدنی های انرژی‌زا وجود دارند که حتی می توانید آنها را در خانه نیز تهیه کنید.
ماکا برای قرن ها توسط جنگجویان برای افزایش قدرت و استقامت پیش از جنگ مورد استفاده قرار می گرفت. امروزه، پودر ماکا را می توان برای افزایش سطوح انرژی، تعادل هورمونی، افزایش میل جنسی و تقویت قدرت مورد استفاده قرار داد.
آبمیوه ها و اسموتی های سبز منبعی خوب برای ویتامین های B محسوب می شوند که برای حفظ نرخ بالای سوخت و ساز به آنها نیاز است. هنگامی که نرخ سوخت و ساز بالاتر است، بدن عملکرد بهتری در تولید انرژی کافی با سرعت بیشتر دارد.
همچنین، مصرف مقادیر فراوان آب برای احساس شادابی و سرزندگی بدن نیاز است. مصرف سه تا چهار لیتر آب در روز را مد نظر قرار دهید. آب نارگیل تازه نیز می تواند گزینه ای با طعم بهتر باشد.
چای و دمنوش های گیاهی، مانند چای سبز، نیز جایگزین های خوبی برای کاهش مصرف زیاد محصولات حاوی کافئین مانند قهوه و نوشیدنی های انرژی‌زا هستند.
ورزش صبحگاهی را نیز فراموش نکنید زیرا گزینه خوب دیگری برای بهبود سطوح انرژی محسوب می شود.
مصرف نوشابه‌های انرژی‌زای حاوی کافئین می‌تواند سبب انقباض غیر طبیعی عضله قلب و اختلال در ضربان قلب شود. متخصصان معتقدند مقدار کافئین موجود در این نوشیدنی‌ها نسبت به دیگر نوشیدنی‌های کافئین‌دار از قبیل قهوه و نوشابه ۳ برابر بیشتر است.
مصرف بیش از حد کافئین با عوارض جانبی بسیاری همراه است که از آن جمله می‌توان به افزایش ضربان قلب، افزایش فشارخون، تشنج و مرگ ناگهانی اشاره کرد.محققان به کودکان، سالمندان و افرادی که مشکلات قلبی به ویژه آریتمی (اختلال در ضربان قلب) دارند، توصیه می‌کنند که از مصرف نوشیدنی های انرژی زا خودداری نمایند.
در ادامه چند سوال مهم درباره نوشابه های انرژی زا مطرح شده که جواب آنها را مرور میکنیم:
آیا نوشابه های انرژی زا واقعا انرژی بدن را افزایش می دهد؟
اطلاق لفظ انرژی زا برای این نوشابه ها، یک لفظ عامیانه است و مبنای علمی ندارد. این موضوع که آیا واقعا نوشابه های انرژی زا، انرژی افراد را افزایش می دهد و به طور پایدار در بدن باقی می ماند و کارایی و بازدهی فعالیت های ذهنی را بالاتر می برد، پرسش هایی است که پاسخ قطعی برای آن وجود ندارد و به همین دلیل انرژی زا بودن این نوشیدنی ها را با تردید مواجه می کند.
نوشابه های انرژی زا که به طور معمول در بازار فروخته می شود، در واحد حجم نسبت به نوشابه های دیگر کالری بیشتری دارد و طبیعتا وقتی کسی این نوشابه ها را مصرف می کند، به ازای هر میلی لیتر یا هر واحد حجمی که از این نوشابه می خورد، در مقایسه با دیگر نوشابه ها کالری بیشتری دریافت می کند و تفاوت عمده این نوشیدنی ها با بقیه نیز همین نکته است.
این نوشابه ها از چه موادی تشکیل شده اند؟
مواد تشکیل دهنده این نوشابه ها بستگی به فرمولاسیونی دارد که هر شرکت برای ساخت از آن استفاده می کند. معمولا شرکت ها مواد تشکیل دهنده این نوشابه ها را روی قوطی آنها درج می کنند، اما فرمولاسیون و نحوه ترکیب مواد آن را به عنوان یک راز برای خود نگه می دارند و از افشای آن خودداری می کنند. در ساخت این نوشابه ها می توانیم بگوییم قندها و مواد انرژی زا، اصلی ترین مواد سازنده آن را تشکیل می دهد و در برخی از آنها نیز کافئین وجود دارد.
فرآیند تولید انرژی در بدن چگونه است؟
افرادی که به دنبال کسب انرژی بیشتری هستند یا می خواهند فعالیت سنگین تری انجام دهند، مانند انجام حرکات ورزشی سنگین از نوع وزنه برداری و کشتی یا ورزش های استقامتی مانند دویدن یا فوتبال ممکن است سراغ این نوع نوشیدنی ها بروند.
در یک تحلیل ساده می توانیم بگوییم وقتی انرژی در حجم بسیار زیادی وارد بدن می شود، به افزایش قند خون در مدت کوتاهی منجر شده و در نتیجه سیستم هوشمند کنترل قند خون فعال می شود و انسولین بیشتری ترشح می گردد.
ترشح یکباره انسولین باعث جذب قند توسط سلول ها می شود و افت قند رخ می دهد. در نتیجه، مصرف نوشیدنی های انرژی زا در طول فعالیت روزمره یا فعالیت ورزشی باعث افت انرژی و قند می شود. پس می توانیم نتیجه بگیریم انتظار ما از افزایش انرژی از طریق این نوشیدنی ها یک انتظار غیر معقول و بیهوده است.
مضرات این نوشابه ها چیست؟
این نوشابه ها براساس نوع ترکیب موادشان آسیب های مختلفی می توانند وارد کنند. از آنجا که ماده اصلی تشکیل دهنده نوشابه ها قند است، استفاده مکرر آن می تواند باعث فرسودگی سیستم کنترل قند خون و در دراز مدت زمینه ساز بروز دیابت شود.
برخی از این نوشابه ها حاوی موادی مانند کافئین یا محرک هایی از این نوع است که می تواند بر سلسله اعصاب مرکزی تاثیر بگذارد یا آن که عوارضی مانند تپش قلب، تعریق و افزایش برخی هورمون ها را در پی داشته باشد. همچنین مصرف زیاد این نوشابه ها بسته به نوع ترکیبات موجود در آنها به مشکلات کبدی نیز منجر می شود. در مجموع می توان گفت این نوشابه ها عوارض کوتاه مدت و بلند مدت بعضا برگشت ناپذیری برجای می گذارد.
به نظر شما اصلا نباید از این نوشابه ها استفاده کرد؟
افرادی که دچار اختلالات متابولیکی و سوخت و ساز بدن هستند، مانند مبتلایان به دیابت، چربی خون و نیز کسانی که مشکلات کبدی دارند، به طور جدی باید از مصرف این نوشابه ها پرهیز
کنند.
سایر افراد هم نباید بیش از حد از این نوشابه ها استفاده کنند بخصوص وقتی می خواهند در فاصله کوتاهی از افزایش انرژی برخوردار شوند. به طور کلی در افراد سالم، مصرف آن باید در فواصل طولانی مدت باشد.
بهتر است در چه مواقعی از این نوشابه ها استفاده شود؟
برای مصرف تفننی نمی توان تواتر در نظر گرفت، ولی توصیه می شود مانند دیگر نوشابه های گاز دار این نوشابه ها نیز حداکثر هفته ای یکبار مصرف شود. مصرف این نوشابه ها بهتر است با وعده های غذایی فاصله داشته باشد؛ زیرا کالری غذا را بالاتر می برد.
همچنین باید در نظر داشت مصرف این نوشابه ها جایگزین میان وعده های غذایی ضروری مانند شیر، لبنیات و میوه ها نیست. از طرف دیگر توصیه می شود با شکم خالی نیز خورده نشود و باید گفت بهترین زمان مصرف این نوشابه ها ساعت ۱۰ صبح یا عصر است.
گفته می شود مصرف بیش از حد نوشابه های انرژی زا به مشکلات عصبی مانند پرخاشگری و رفتارهای پرخطر منجر می شود. آیا این گفته از نظر علمی درست است؟
برخی از نوشابه هایی که حاوی کافئین یا گروه آمفتامین هاست و هوشیاری را افزایش می دهد، اگر به افراط نوشیده شود، می تواند عوارض سویی در سلسله اعصاب مرکزی ایجاد کند و سیستم سمپاتیک و خودکار بدن را تحت تاثیر قرار دهد و نیز مصرف آن در دراز مدت بر خلق وخو و رفتار آدم ها تاثیر بگذارد.
مصرف آنها برای ورزشکاران چه مضراتی دارد؟
استفاده ورزشکاران از نوشابه های انرژی زا یا مکمل های غذایی غیرمجاز، هر چند در زمان کوتاهی آنها را در رسیدن به انتظارات خود که کسب انرژی یا داشتن ماهیچه های عضلانی است، کمک می کند، ولی استفاده طولانی آن عوارض جبران ناپذیری بر جای می گذارد.
همچنین ورزشکاران باید در نظر داشته باشند نوشابه های انرژی زا نمی تواند آنها را در کسب امتیازات یا رکوردهای بالا کمک کند و اگر در صدد تامین انرژی یکباره هستند، مصرف یک لیوان شربت آب لیمو قبل یا حین فعالیت ورزشی می تواند همان اثرات نوشابه های انرژی زا را
داشته باشد.
اختلال تغذیه ای کودکان در استفاده از نوشابه های انرژی زا
مشاهده می شود برخی دانش آموزان به خوردن این نوشابه ها روی آورده اند. نه تنها خوردن این نوشابه ها بلکه اساسا رویکرد تغذیه ای دانش آموزان باید اصلاح شود.
این که فکر کنیم برای درس خواندن به انرژی بیشتری نیاز است و دانش آموزان به پرخوری روی آورند یا هنگام امتحانات برای فراگیری بیشتر تغذیه خاصی مد نظر قرار گیرد تاکالری بیشتری به دست آید، تصور کاملا غلط و باور نادرستی است.
کودکان باید در طول زندگی از یک الگوی صحیح غذایی برخوردار باشند و این طور نباشد که فقط در فصل امتحانات به تغذیه آنها توجه شود.
در این زمینه خوردن صبحانه و مصرف مغزها و میان وعده ها نقش اساسی در فراگیری دانش آموزان و نیز تامین مواد مورد نیاز بدن دارد و باید دانست خوردن نوشیدنی های انرژی زا در افزایش فراگیری دانش آموزان هیچ تاثیری ندارد و در حال حاضر مشکلی که در سطح جامعه وجود دارد، این است که تغذیه دانش آموزان روند غلطی را طی می کند به گونه ای که آنان را در بزرگسالی با اضافه وزن روبه رو می کند.
نظرات